پیاده‌راه‌سازی راهی به سمت احترام به شهروندان

ترجیح سواره‌ها بر پیاده‌ مساله‌ای است که سال‌ها اذهان عموم را به خود جلب کرده‌ است. برخی کارشناسان معتقدند که افراد پیاده باید در فضایی مجزا از دردسرهای مسیر پیاده و در محیطی آکنده از آرامش اجتماعی قدم بگذارند و برخی دیگر حیات اجتماعی و جنب و جوش جذاب شهری را در گرو هم‌آمیختگی سواره و پیاده در کنار یکدیگر می‌دانند.
طی سال‌های اخیر توسعه تکنولوژی و به تبع آن توسعه شهرها و شهرنشینی موجب استفاده بیش از پیش از خودرو برای رفاه و آسایش شهروندان شده و این مساله به اولویت مدیریت شهرها تبدیل شده و جمعیت پیاده و اهمیت مبادلات اجتماعی پیاده‌ها در جامعه، بازار و… روز به روز به فراموشی بیشتری سپرده می‌شود. امروز شکل و شمایل شهرهای بزرگ مملو است از معابر و اتوبان‌های عریض و طویل و خالی از انسان‌، نشاط و طراوت اجتماعی؛ انسان‌هایی که با پیاده‌روی در کنار این معابر، موجب ایجاد بازار، توسعه اقتصادی و جذابیت‌های فرهنگی و اجتماعی شوند.
یک لحظه اتوبان شهید چمران تهران را تصور کنیم، سرتاسر ماشین و ماشین و ماشین، نه بازاری، نه مغازه‌ای و نه پیاده‌ای؛ قدیم‌ترها در کنار خیابان‌ها پر بود از جمعیت پیاده، مغازه‌ها و تداخل ماشین‌ها و انسان‌ها که انسان‌ها اولویت داشتند بر ماشین‌ها، اما امروز اولویت ماشین‌ها هستند. مردم پیاده باید از پله بالا و پایین بروند تا خدایی ناکرده خودروها درگیر ترمز و ترافیک و… نشوند. مساله بر ترجیج ماشین بر انسان است؛ سیاستی که اگرچه در بسیاری از کشورهای پیشرفته شکست خورده و اصلاح شده اما در کشور ما افتخار مدیران است!
شهر قم نیز اگرچه از نظر توسعه‌یافتگی از پایتخت بسیار عقب‌تر است اما کم کم به سمت پِیشبرد همین سیاست پیش می‌رود. پل‌های عابر پیاده یکی پس از دیگر در خیابان‌ها قد علم می‌کنند و دیوارکشی در کنار خیابان‌ها زیاد می‌شود تا مبادا انسانی هوس نکند که مزاحم خودروها شود؛ هرچند این شهر کوچک به مراتب شرایط بسیار بهتری نسبت به تهران دارد؛ ‌انگشت‌شمار اتوبان یا خیابانی در این شهر وجود دارد که خالی از روح اجتماعی و انسان و فضای زندگی و طراوت اقتصادی باشد.
در همین راستا مدتی است که تحرکاتی در قم در راستای احترام به انسان و اولویت بخشی به جمعیت پیاده شهر آغاز شده است. البته اولویت پروژه‌هایی که در این شهر آغاز شده محدوده بافت تاریخی و مرکز شهر قم بوده که تمرکز جمعیتی بالایی در آن شکل گرفته و به نوعی حجم تردد جمعیت پیاده به خودروها می‌چربد. حرم مطهر حضرت معصومه(س) در مرکز شهر قم، محور و نقطه عطف تبادل جمعیت در این شهر است و معابر اطراف آن همواره مملو از جمعیت بوده و شهرداری قم در اقدامی، برخی از معابر این محدوده را تبدیل به فضای اختصاصی پیاده کرده است.
باغ‌راه بهار نخستین پروژه‌ای بود که سال ۹۲ توسط شهرداری قم به بهره‌برداری رسید. قطعاً بسیاری از زائرین کریمه اهل‌بیت(س) و همشهریان قمی به خاطر دارند که بلوار بهار حدفاصل چهارراه حجتیه تا خیابان شبستان همواره مملو از خودرو و اتوبوس‌هایی بود که علاوه بر آلودگی صوتی، محدودیت عبور و مرور برای مردم را ایجاد می‌کردند اما در سال ۹۲ با راه‌اندازی این پروژه در فضایی به ابعاد ۲۵ در ۳۰۰ متر با اعتبار بیش از ۲۵ میلیارد ریالی و با ترکیب معماری سنتی ایرانی اسلامی و فضای سبز، فضای آرام و باز شهری متناسب با حریم معنوی حرم مطهر کریمه اهل بیت(س) ایجاد شده که رضایتمندی عمومی را نیز به دنبال داشته است.
اجرای پیاده‌راه ارم پس از قریب به ۵ سال از احداث باغ‌راه بهار در سمت دیگر حرم مطهر حدفاصل سه راه بازار تا خیابان چهارمردان، اواخر سال گذشته در دستور کار مدیران شهری قرار گرفت. اگرچه در ابتدای عملیات اجرایی این پروژه مشکلات زیاد ترددی و اعتراضات متعدد مردمی به سبب ایجاد محدودیت‌های ترافیکی ایجاد شد اما هم‌اکنون با به ثمر رسیدن پروژه شاهد فضایی بسیار مطلوب و آرام در مجاورت حرم حضرت معصومه(س) هستیم.
علیرضا اقبالیان شهردار منطقه هفت قم در خصوص جزئیات اجرایی پروژه پیاده‌راه ارم، می‌گوید: پیاده‌راه ارم در فضایی به مساحت بیش از ۱۰ هزار مترمربع اواسط آذرماه سال گذشته حدفاصل سه راه بازار تا خیابان چهارمردان در دستور کار شهرداری منطقه هفت قرار گرفت.
وی افزايش كيفيت زندگي، بهبود وضعيت اشتغال و رونق اقتصادي، توسعه اجتماعي شهري، ارتقاي ايمني و پايداري زيرساخت‌هاي شهر را از جمله اهداف و مزیت‌های اجرای این پروژه ذکر کرد و ادامه داد: با توجه به اینکه در گذشته حجم بالای تردد خودرو اعم از ناوگان حمل و نقل عمومی و خصوصی را در این محور در مجاورت حرم مطهر داشتیم، جمعیت پیاده معمولاً با مشکلات زیادی برای دسترسی به حرم مطهر مواجه بودند و کسبه نیز از فضای آرام برای رونق اقتصادی بهره‌ نمی‌بردند که امروز شاهد تأمین این اهداف در پروژه هستیم.
شهردار منطقه هفت قم با بیان اینکه این پروژه مجموعاً در مدت کمتر از ۶ ماه تکمیل شده است، اذعان کرد: این پروژه به طول ۴۰۰ متر، ۱۴ متر پیاده‌راه و ۷ متر سواره‌رو اجرا شده که ۳۵ میلیارد ریال نیز برای آن هزینه شده است.
مشکلات عدیده ای که امروزه در شهرها و به خصوص کلانشهرها تحت تأثیر خودرو-محور بودن شریان‌های ارتباطی و مسیرهای عبور و مرور به وقوع پیوسته است محققین را بر آن داشته تا برنامه‌هایی متفاوت از روال ناکافی کنونی را در پیش گیرند. یکی از این برنامه‌ها که برآیندی از نظام برنامه ریزی شهری مدرن در دنیا محسوب می‌شود پیاده راه سازی مسیرها و خیابان‌ها است. بخش مرکزی شهر قم بدلیل تراکم جمعیتی ناشی از حضور زائران و مردم بومی، سهم بالای این منطقه در توزیع جمعیت و همچنین نقش اقتصادی آن با مشکلاتی متعددی در زمینه حمل ونقل مواجه بوده که نیازمند سیاست گذاری و برنامه ریزی مقتضی است. طی سال‌های اخیر و با شدت گرفتن مسائل و چالش‌های اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و محیط زیستی، اقداماتی در راستای پیاده راه سازی مسیرهای اطراف حرم حضرت معصومه(س) آغاز شده که امید است ادامه یابد. در کنار توسعه شهرها و توسعه معابر تنها راه رفع مشکلات ترافیکی، برنامه‌ریزی و اولویت بخشی به جمعیت پیاده است و باید هرگونه که شده راه اشتباه گذشته اصلاح شده و به سمت برنامه‌ریزی اجتماع‌محور رفت.